Najwięksi zabójcy obywateli polskich w czasach pokoju

Najwięksi zabójcy obywateli polskich

 w czasach pokoju

tadeusz.szopaa@gmail.com

        

         Nawiązując do tematyki mojego artykułu dotyczącego negatywnych skutków zdrowotnych długotrwałego biegania, przedstawiam garść informacji o głównych przyczynach zgonów w Polsce, tak zwanych zgonów przedwczesnych. Przytaczane dane pochodzą z wielu źródeł, głównie polskich. Są to przede wszystkim dane statystyczne gromadzone przez GUS, ale także przez różne instytucje USA. Niektóre z tych źródeł są zamieszczone w wykazie piśmiennictwa. 

Zachęcam do zaznajomienia się z tymi informacjami. Mam nadzieję, że dla wielu czytelników będą to informacje ciekawe. Większość z podanych przyczyn to przyczyny pośrednie. Taką przyczyną jest na przykład palenie tytoniu, a związanymi z tym nałogiem bezpośrednimi przyczynami zgonów są różnego rodzaju choroby odtytoniowe (takie, jak: choroby układu krążenia (w tym zwłaszcza zawały), nowotwory, choroby układu oddechowego i inne). Według danych amerykań­skich w ciągu 50 lat (1964-2014) z powodu palenia tytoniu zmarło przedwcześnie w USA ponad 20 mln ludzi, czyli 10 razy więcej niż zginęło obywateli USA we wszyst­kich wojnach w historii tego państwa. Palenie papierosów traktuje się jako największy kataklizm w USA w XX wieku. Jest to najgroźniejszy zabójca Amerykanów (Polaków też), ale nie jedyny.

Najlepiej przemawiają do nas informacje podawane nie w postaci tekstu, lecz w postaci obrazkowej. Proponuję więc spojrzeć na rysunek 1. Wynika z niego, że dominują trzy przyczyny przedwczesnych zgonów: palenie tytoniu, otyłość (lub nadwaga) oraz pyły zawieszone w powietrzu, którym wszyscy oddychamy. Czy media w Polsce podają tego rodzaju informacje? Przecież rzadko. Skupiają się na przyczynach przedwczesnych zgonów, mało znaczących w skali całego kraju (choć tragicznych), i nadają im cechę sensacji. Niemal codziennie docierają do nas „sensacyjne” informacje o ofiarach wypadków drogowych, pożarów, napadów itd. Informacji o tych naprawdę najgroźniejszych zabójcach Polaków, podawanych społeczeństwu w mediach, jest nieproporcjonalnie mało. Moim zdaniem to niewłaściwe, a nawet szkodliwe społecznie. Rozpowszechnianie takich informacji jest pożądane, między innymi w celu zwiększenia presji na czynniki rządzące, by te poprzez swoje decyzje starały się w sposób bardziej radykalny zmniejszyć liczbę przedwczesnych zgonów obywateli.  

Piśmiennictwo

1.          Causes of death, main tables, 2016. Eurostat.

2.          The Health Consequences of Smoking – 50Years of Progress. U.S. Department of Health and Human Services 2014 (dostępny w internecie).

3.          Rocznik Statystyczny RP 2017. Warszawa, Zakł. Wyd. Statyst. 2017 (dostępny w internecie). 

4.          Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania. Raport PZH, 2016.

5.          www.cdc.gov

Rys. 1. Liczba zgonów w Polsce według wybranych głównych przyczyn (2016)

Teraz trochę optymizmu

         Po informacjach pesymistycznych pora na dawkę optymizmu. Człowiek (w sensie rodzaju ludzkiego lub jako pojedyncza osoba) popełnia błędy, nie jest bowiem istotą doskonałą intelektualnie. Wiele z tych błędów polega na nieumiejętności przewidzenia skutków swoich zachowań lub podejmowanych działań. Historia pokazuje, że człowiek potrafi uczyć się na swoich błędach i często je naprawia. Naprawia wkrótce po popełnieniu, czasami jednak dopiero dłuższym okresie, np. po kilku albo po kilkudziesięciu latach. Tak na przykład dzięki podejmowanym przez człowieka działaniom naprawczym liczby ofiar śmiertelnych i poszkodowanych wskutek różnego rodzaju wypadków powoli, lecz systematycznie zmniejszają się, mimo znacz­nego wzrostu intensywności życia ludzi. Dotyczy to wielu krajów, w tym Polski. Zobrazowano to na rysunku 2 w odniesieniu do USA. W celach porów­nawczych na rysunku tym są przedstawione także wykresy przebiegu w czasie liczby zgonów w USA dla czterech innych przy­czyn bezpośrednich. Wyróżnione na rysunku przyczyny zgonów to czołówka pod względem śmiertelności, wybrane spośród stu kilkudziesięciu przyczyn uwzględnianych w statystykach amerykańskich.

          Wykresy zostały sporządzone na podstawie danych zawartych w różnych źródłach amerykańskich, zwłaszcza w piśmiennictwie przytoczonym poniżej. Przebieg większości z tych wykresów wskazuje na pozytywne, optymistyczne tendencje zmian śmiertelności w okresie 65 lat (1950-2015), zwłaszcza jako skutku chorób układu krążenia i udarów (zmniejszenie śmiertelności trzy- czterokrotne) oraz wspomnianych wcześniej wypadków. W literaturze wskazuje się, że główną przyczyną spadku liczby zgonów powodowanych przez choroby układu krążenia i przez udary jest znaczące zmniejszanie się liczby osób palących w społeczeństwie (prócz wielu innych przyczyn, w tym – postępu medycyny, zwłaszcza diagnostyki medycznej). Tak na przykład odsetek palących papierosy obywateli USA zmniejszył się z około 60% w roku 1950 do 18% w roku 2015. 

         Na trzecim miejscu pod względem śmiertelności są obecnie w USA choroby układu oddechowego, a tendencja jej zmian nie jest, niestety, optymistyczna. Wręcz przeciwnie. Jak na razie nie ma wiarygodnego uzasadnienia tej tendencji. Niektórzy uważają, że jedną z wielu przyczyn tego zjawiska może być wzrastające zanieczyszczenia powietrza, a inni, że wzrastająca liczby osób uprawiających biegi.

Piśmiennictwo

1.          Nickols Hannah: The Top Leading Causes of Death in the US, 2015. (www.medicalnewstoday.com).

2.          Rocznik Statystyczny RP 2017. Warszawa, Zakł. Wyd. Statyst. 2017 (dostępny w internecie). 

3.          Wilson R., Crouch E.A.C.: Risk-Benefit Analysis. Harvard Univer­sity Press, 2001.

4.          www.cdc.gov

5.          www.cdc.gov./nchs/fastats